Jan Hanlo - De Mus

DE MUS

Tjielp tjielp - tjielp tjielp tjielp
tjielp tjielp tjielp - tjielp tjielp
tjielp tjielp tjielp tjielp tjielp tjielp
tjielp tjielp tjielp

Tjielp
etc.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog begon Jan Hanlo te dichten. Na de oorlog hoopte hij zijn werk te bundelen, maar een uitgever was moeilijk te vinden. De bundel kwam er pas nadat hij naam maakte met enkele experimentele gedichten, waaronder De mus. Daarvoor verplaatste natuurliefhebber Hanlo zich in de gelijknamige vogel. Het gedicht werkt op de lachspieren, maar prikkelt ook de fantasie: we zullen nooit precies weten wat en waarom de mus zingt, maar we kunnen er wel over nadenken.

WAAR GAAT DIT GEDICHT OVER?

De mus begint zijn lied met tweemaal tjielp, waarna een korte pauze en dan nog driemaal tjielp volgen. De tweede regel draait deze volgorde om: eerst driemaal tsjielp en na een korte pauze volgt nog tweemaal tjielp. De mus begint dus enigszins aarzelend en laat een paar keer een korte stilte vallen. Daarna krijgt hij er vertrouwen in: zesmaal tjielp, zonder pauze. Vermoeid, en wellicht verveeld omdat niemand reageert, volgen nog drie tjielpen, een witregel die haast een zucht lijkt te zijn, en een laatste tjielp. Heeft de mus ontdekt dat zijn getjilp geen zin heeft, omdat hij maar één klank ter beschikking heeft: tjielp? Of blijft hij onverstoorbaar zingen, omdat dat nu eenmaal is wat mussen doen?

Etc.

Het ‘etc.’ laat veel open voor de lezer. Zo kan dit gedicht het eindeloze lied van een mus zijn die alsmaar door tjilpt. Wellicht is het etc. bedoeld om het gedicht zelf af te maken en er een traditionelere vorm van te maken, zoals een sonnet. Of het etc. is bedoeld om uit te drukken wat niet in woorden te vatten is. Of…

Tjilp of Tjielp?

Overigens is het geluid van de mus eerder tjilp is dan tjielp - zo staat het ook in Van Dale’s woordenboek. Volgens sommigen betekent dit dat Hanlo, een natuurliefhebber die meerdere gedichten over vogels schreef, wilde laten zien de menselijke nabootsing van de natuur altijd imperfect is. Het gaat in De mus misschien meer over het idee dat wij van een mus hebben, dan daadwerkelijk over de vogel zelf. Wat de mus echt zingt, zullen we nooit weten.

Bron: muurgedichten.nl