Vogels horen vrij te zijn

De zondagmiddag gebruik ik graag voor het maken van wandelingen in de natuur. Niet dat er op de heilige rust- en stilte-dag, nou zo veel meer tijd overblijft dan op doordeweekse dagen, maar het buiten zijn, geeft wel een boost voor het begin van de nieuwe week met een eigen lijst aan activiteiten. De waan van de dag is in dit tijdperk waan van de week geworden. Tijd versnelt. 

Bij slot van rekening bleven gisteren, op de zondagmiddag een krappe twee uur over voor het buiten struinen. Inmiddels is het regelmatig opgaan in de natuur voor mij net zo onmisbaar geworden als het dagelijks brood. Het draagt bij aan het stoppen van gedachten-stromen, overactiviteit van hersenen en het doordringende besef van een onbegrepen, heilige onderstroom die alle leven verbindt. Het draagt bij aan het lijflanden en ervaren van de harteklop. De kleur groen speelt daarin een cruciale rol en blijkt zelfs als medicijn te werken.

Een paar uur vrije tijd is eigenlijk te krap voor de kans op het zien van bijvoorbeeld wens-vogels. Denk aan de nachtegaal, de wielewaal, de blauwborst, de appel- en/of goudvink. De mooiste vogels lijken de schuwste meisjes en jongens van de klas. Je ziet ze zelden of nooit, of alleen met een beetje hemelsgeluk. Al laat de Vogelbescherming op hun site met wat zinssneden je graag anders hopen en geloven. Zo zou met een handjevol zonnebloempitten, kersen, of drie geplante grote Kaardenbollen, je zomaar die distel-, appel, of goudvink op je voederschaal kunnen zien landen. 

De werkelijkheid blijkt echt een stuk weerbarstiger. De Zwarte of Groene Specht zal best eens gespot worden vanuit een keukenraam, maar alleen het keukenraam dat grenst aan een adelijke kasteeltuin met park en bosschages, of het keukenraam dat vanuit de gerenoveerde, monumentale boerderij uitkijkt op een paar hectare grond, waarop klassieke vruchtenboomgaard en oranjerie voor de kuipplanten prijken. Slechts voor een enkeling weggelegd.

Toevallig of niet, maar op die plekken is het gek genoeg ook niet gebruikelijk dat de 85-decibel-grens bij gewoonte wordt overschreden door elektrische grasmaaiers, bladblazers, bouwmachines, tegelslijpers en hard of zacht neuriënde radio's die het gezelliger zouden moeten maken in het leven van de gewone man naast zijn BBQ, vuurkorf of openlucht mancave. Als de buren links eindelijk zijn geblust, vlammen de buren rechts, voor of achter weer op. Helaas, een dagelijkse praktijk voor de gewone man in notendop, 

In de Vinex-wijken met de populaire rug-aan-rugwoningen, gedeelde parkeerplaatsen verderop in de wijk, tiny houses of appartementen die nog het meest lijken op konijnenhokken, met hier en daar een geofferde vierkante meter grond met daarop een verdwaald boompje dat wordt omarmd door twee boompalen, mag het een wonder heten als zich een schuchtere appel- of goudvink laat zien. Kansloos. Zelfs in de natuurgebieden, in de parken en bossen is het een kunst iets bijzonders te spotten. Geduldig wachten, natuurlijke stilte, luisteren en een deugdelijke verrekijker zijn onmisbare gereedschappen hierbij. 

Al wandelend door de bossen bedacht ik gisteren hoe het zou zijn als zich om de paar meter een appel- of goudvink van zijn beste kant zou tonen in een boom. Of als met enige regelmaat zoals te doen gebruikelijk bij lijsters, zwarte spechten naast het pad zouden foerageren. Of nog gekker, als in een nimmer te verwezenlijken, ideale situatie een wielewaal met regelmaat zou overvliegen. Zou de vreugde en de kunst van het spotten een ander karakter krijgen? Zou de lol er snel af zijn? Voedt schaarste mede de gretigheid en vreugde van de vogelaar? Wellicht deels, al weet ik dat ik nog steeds dagelijks geniet van de vele huismussen, merels en burgermezen die in mijn tuin eten en badderen. En ja, soms dan die enkele zo gewilde groenlingen, hetgeen al als exclusief ervaren mag worden.

De schaarste van de schuwe schoonheden in het bos zou, zo fantaseerde ik gisteren, opgelost kunnen worden met het vrijlaten van tientallen daarvoor in gevangenschap gekweekte wilde soorten. Een methode die wordt toegepast bij ernstig bedreigde (dier)soorten, zoals de in Australië voorkomende Oranjebuikparkiet. Al wandelend, zag ik voor mijn geestesoog, in mijn natuurgebied de biologen na een spannend aftellen, de schuifjes wegtrekken van de kooien gevuld met appel- en goudvinken, waarmee kleurwolken oranje, rood en roestbruin het luchtruim vulden. Een fantasie, dat behoeft geen uitleg, want vogels horen vrij te zijn!

De fantasie bracht me vandaag wel bij het volgende.

De methode waarmee in het teken van de herstelprojecten, met in gevangenschap gekweekte vogels de aantallen van ernstig bedreigde soorten wordt opgekrikt, blijkt maar ten dele te werken. Dat blijkt uit een wetenschappelijk onderzoek. En wel om een tot voor kort nog onbekende reden. Citaat: "Kweken, ofwel het fokken van (wilde) vogels in gevangenschap kan hun vleugelvorm veranderen. Dit resulteert in een verminderde kans om later, na vrijlating in het wild, trekvluchten te overleven. Onderzoek naar de oranjebuikparkiet (Neophema chrysogaster) toont aan dat één millimeter verschil in lengte van één veer genoeg is om de overlevingskansen met 2,7 keer te verminderen. 

Het onderzoek is gepubliceerd in het tijdschrift Ecology Letters. Ook bij zestien andere soorten is door onderzoek hetzelfde bewijs gevonden. Citaat: "Hieruit blijkt duidelijk dat dit verschijnsel veel wijder verbreid is … en dat het een patroon zou kunnen zijn dat onopgemerkt is gebleven. De volgende fase is begrijpen wat het is dat deze veranderingen veroorzaakt. Misschien is het een familietrekje, of een omgevingstrekje … we weten het eigenlijk gewoon niet."

Link bron publicatie onderzoek: https://www.animalstoday.nl/minder-overlevingskansen-gekweekte-wilde-vogels/

Citaat: "Omdat steeds meer diersoorten met uitsterven bedreigd worden is het in gevangenschap fokken en uitzetten in het wild soms de enige optie om een soort te behouden. Maar er is een schaduwzijde wanneer je het niet goed doet."

“Een snelle sterfte na de vrijlating van fenotypisch onaangepaste dieren is een verspilling van middelen voor natuurbehoud, komt het mogelijk niet ten goede aan wilde populaties en is het ethisch problematisch.”

En juist die geheimen van de natuur - de hartekloppen in en buiten onszelf, zijn het die ons telkens weer opladen. 

3 juni 2024, Hedy